Στοχαστές Εναντίον Αθλητών

Ουσιαστικά, οι απόψεις των στοχαστών προσδιορίζουν την αξία του αθλητισμού στην κοινωνική του διάσταση, ως μέσου προσφοράς στην πόλη, διαφοροποιώντας τον από τον αθλητισμό του αυτοσκοπού και της ψυχαγωγίας. Η προσφορά στην πόλη είναι το ανώτερο ιδανικό, που ξεπερνά κάθε ατομικό συμφέρον, και η ανδρεία του πολεμιστή αθλητή είναι χρήσιμη εναντίον των εχθρών, καθώς η μαχητικότητά του είναι εγγύηση για τη σωτηρία της πόλης του.

Έτσι ο Τυρταίος, ο Σόλων και ο Πίνδαρος μέσα από τις ωδές του, θεωρούσαν ανώτερους τους πολεμικούς αθλητές (τον ομηρικό τύπο του τη μόνη δικαίωση της σωματικής άσκησης, αφού εκείνο που καθιστά τον πολίτη ωφέλιμο στην πόλη είναι η πολεμική δεξιότητα. Ο Πλάτωνας θα επιμείνει με τη σειρά του στη διάκριση των αθλητών σε πολεμικούς και μη. Η προσφορά των φυλάκων της Πολιτείας του είναι συγκριτικά ανώτερη απ΄εκείνη των αθλητών. Ανάλογες απόψεις θα υποστηρίξουν ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος, ο Παυσανίας.

Ο Όμηρος, αν και δεν διατυπώνει κριτική κατά των αθλητών, αφήνει να διαφανεί η πίστη του σε μια υποστασιακή συμμετρία, καθώς υπαινίσσεται τη σημασία του μυαλού σε κάθε αθλητική προσπάθεια. Ο Ξενοφάνης πιο επικριτικός έθεσε ένα ζήτημα που και στις μέρες μας είναι εξαιρετικά επίκαιρο καθώς: «στην Ελλάδα περισσότερο τιμούν τους αθλητές από τους σοφούς». Η απόδοση υπέρμετρης αξίας στην αθλητική προσφορά τον δυσαρεστεί, αφού θεωρεί σαν κριτήριο της αρετής το συμφέρον της πόλης, εκτιμώντας ουσιαστικά τη σοφία ως τη μοναδική αρετή.
Ο Ευριπίδης συμμερίζεται τις παραπάνω απόψεις και εκφράζεται με άμεση περιφρόνηση για τους αθλητές, κατηγορώντας τους, ότι δεν αξίζουν ούτε στη μάχη ούτε στην πολιτική. Η ίδια, άδικη ίσως, επίκριση, υποστηρίζεται και από τον Σόλωνα, ενώ ο Ισοκράτης αργότερα, αντιπαραθέτει το πρόβλημα της παροχής μεγάλων αμοιβών στους αθλητές, με την ανύπαρκτη αναγνώριση εκείνων που καλλιέργησαν τις πνευματικές τους δυνάμεις για το γενικό καλό. Ίσως ο Ισοκράτης να μη γνώριζε πόσο επίκαιρες θα μπορούσαν να είναι οι απόψεις του 2.500 χρόνια μετά.
Όμως είναι βέβαιο, ότι κάθε σοβαρός άνθρωπος μελαγχολεί στις μέρες μας ακούγοντας για τα υπέρογκα ποσά των ποδοσφαιρικών αμοιβών, όταν γνωρίζει πως υπάρχουν λαμπροί επιστήμονες που δεν υποστηρίζονται, μεγάλοι καλλιτέχνες που δεν τιμώνται, σοφοί που δεν ακούγονται. Συμπερασματικά, οι απόψεις του Ξενοφάνη, του Ευριπίδη και του Ισοκράτη δείχνει πως συμφωνούν σε τρία σημεία:

• Η απόδοση τιμών στους νικητές είναι υπερβολική.
  
• Η σωματική ρώμη δεν προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο.
  
• Η πνευματική εργασία και η φρόνηση είναι υψηλότερες αξίες και διαρκέστερες από την ανάπτυξη της σωματικής δύναμης.